Nhà thơ tự họa chân dung

Nhà thơ trào phúng Tú Mỡ (1900-1976) có tên khai sinh Hồ Trọng Hiếu, quê gốc ở Quỳnh Lưu (Nghệ An). Khi Tú Mỡ tham gia Tự Lực Văn Đoàn, ông phụ trách mục thơ trào phúng có tên là "Dòng nước ngược", đăng tải những bài thơ phê phán quan lại, tệ nạn tham nhũng, tiêu cực trong xã hội. Mục này đa số đăng thơ của Tú Mỡ. Thơ ông dí dỏm, sắc sảo, sâu cay.

Hồ Trọng Hiếu lấy bút danh Tú Mỡ vì muốn đi theo văn nghiệp của Trần Tế Xương (tức Tú Xương) bằng thể loại thơ trào phúng. Tú Mỡ đã làm thơ phác thảo chân dung của mình ngay từ khi mới làm thơ đả kích - hồi ông còn làm việc ở Sở Pilăng (Sở Tài chính thời Pháp thuộc, 1917-1944): Ở Sở Pilăng có một thầy/Người cao dong dỏng lại gầy gầy/Mặc thường xoàng xĩnh ưa lành sạch/Ghét kẻ chui luồn, kẻ quắt quay.

Bốn câu thơ trên rất ngắn gọn mà mô tả đủ cả ngoại hình, cách ăn mặc, nghề nghiệp, nơi làm việc, quan điểm lập trường của nhà thơ. Sau này, bậc con cháu của Tú Mỡ là nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo (quê Diễn Châu, Nghệ An) đã tự họa chân dung mình bằng hai câu thơ: Vẽ tôi con lợn cầm tinh/Con gà cầm tháng, con tình cầm tay.

Nguyễn Trọng Tạo tự giới thiệu năm sinh, tháng sinh của mình, tưởng anh giới thiệu tiếp giờ sinh, ngày sinh cầm tinh con gì nữa thì bất ngờ anh hạ ngay "con tình cầm tay". Thật bất ngờ mà thú vị vì Nguyễn Trọng Tạo đa tình lắm, yêu nhiều lắm. Anh đa tài: vẽ tranh, trình bày sách, làm thơ, nhạc, lĩnh vực nào cũng ẵm được nhiều giải thưởng. Không cầm tinh "con tình" sao viết được "Một khúc sông quê", "Làng quan họ quê tôi"... - những tác phẩm thấm đẫm tình quê, tình đời, tình bạn, tình yêu nam nữ… 

LÊ HỒNG THIỆN(st)